විචාර

ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රවෘත්ති ක්ෂේත්‍රය අද Soundbite Journalism එසේත් නැතිනම් “ වොයිස් කට්” මාධ්‍ය භාවිතාවක ආධිපත්‍ය දරමින් සිටින බවට මාධ්‍ය විශ්ලේෂකයින් විසින් හදුන්වනු ලබනවා.

අර්ථවත් පැහැදිලි කිරීම් හෝ සාක්ෂි සහිත ප්‍රකාශවලට වඩා කෙටි, ආකර්ෂණීය දේශපාලන ප්‍රකාශ කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන වාර්තාකරණ විලාසය මෙමගින් විස්තර කරනවා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, බරපතල ජාතික ගැටලු තත්පර කිහිපයක ආවේගී කතා බවට පත් වෙමින්, මහජන අවබෝධය දුර්වල කරමින් සහ දේශපාලන විවාදයේ ගුණාත්මකභාවය අඩු කරමින් සිටින බවයි ඔවුන් ප්‍රකාශ කරන්නේ.

'වොයිස් කට්' යනු කුමක් ද...?

Soundbite Journalism  නැත්නම් වොයිස් කට් යනු අවධානය ආකර්ෂණය ලබා ගැනීම සඳහා නිර්මාණය කර ඇති කෙටි, අමතක නොවන පේළියකි. දේශපාලනඥයින් බොහෝ විට “අපි ඉක්මනින් සියල්ල නිවැරදි කරන්නෙමු,” “ජනතාව සත්‍යය දනිති,” හෝ “අපි අභියෝග කරනවා.”, “අපි ජනතාව වෙනුවෙන් එක්ව සටන් කරන්නෙමු. ”  යනාදි වාක්‍ය ඛණ්ඩ භාවිතා කරයි. ඔවුන්ගේ අතිත ක්‍රියාකාරකම් සියල්ල යටපත් කරමින් වීරයින්, ගැලවුම් කරුවන් ලෙස පෙනී සිටිමින් ප්‍රකාශ නිකුත් කරයි. ඒවා තලුමරමින් තම මාධ්‍ය තුළ විකාශය කරමින් සිටියි. එවැනි ප්‍රකාශ රූපවාහිනියේ සහ සමාජ මාධ්‍යවල නැවත නැවතත් ප්‍රචාරය වන බව ඔවුන් දනී. මෙම ප්‍රකාශ බලවත් ප්‍රකාශ ලෙස පෙනෙන නමුත් ඉන් සැබෑ තොරතුරු සපයන්නේ නැත.

බලපොරොත්තු සුන් කරන නොගැඹුරු පුවත්

මාධ්‍ය මෙම “වොයිස් කට්” මත වැඩි වැඩියෙන් යැපීමට හේතු සාධක කිහිපයක් පවති. රූපවාහිනී නාලිකා ඉක්මනින් සහ ලාභදායී ලෙස ගුවන් කාලය පිරවිය යුතු අතර කෙටි වොයිස්කට් විකාශනය කිරීම පහසු ය. සමාජ මාධ්‍ය තුළ ද, නාට්‍යමය අන්තර්ගතයන්ට වඩාත් ඉක්මනින් පැතිර යන අතර, ප්‍රතිපත්ති පැහැදිලි කරන පණිවිඩවලට වඩා වෛරල් වන පණිවිඩ නිර්මාණය කිරීමට දේශපාලනඥයින් දිරිමත් කරයි. ඒ අතර ම, බොහෝ ප්‍රවෘත්ති කාමරවල ගැඹුරු විමර්ශනාත්මක පුවත්පත් කලාව සඳහා සම්පත් නොමැති අතර, ඊට පිළියමක් ලෙස වොයිස් කට් විකාශන ආකර්ෂණීය කෙටි මගක් බවට පත් කරගෙන ඇත. 

ප්‍රබල දේශපාලන පක්ෂපාතිත්වයේ බලපෑම

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ඇති බලපෑම ද සැලකිය යුතු වේ. ඡන්දදායකයින් නාටකාකාර සංවාද විකාශනවලට පමණක් නිරාවරණය වන විට ඔවුන්ට රජයේ තීරණ, දේශපාලන පොරොන්දු හෝ ජාතික අභියෝග සම්පූර්ණයෙන් ම තේරුම් ගැනීමට හෝ ඇගයීමට නොහැකි ය. මෙය මාධ්‍ය කෙරෙහි විශ්වාසය දුර්වල කරන අතර මහජන කලකිරීමට දායක වේ.

 

 මාධ්‍ය විශ්ලේෂකයින් පෙන්වා දෙන්නේ මෙම වැඩිවීමට එක් ප්‍රධාන හේතුවක් වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ මාධ්‍ය හිමිකාරීත්ව ව්‍යුහය තුළ ඇති ප්‍රබල දේශපාලන පක්ෂපාතිත්වයේ බලපෑම බවයි. බොහෝ ප්‍රමුඛ මාධ්‍ය ආයතන දේශපාලන ක්‍රියාකාරීන් සමග සෘජු හෝ වක්‍ර සම්බන්ධතා ඇති අතර, එමගින් ඔවුගේ පක්ෂපාති දේශපාලනඥයින්ට අභියෝග නොකර ගුවන් කාලය පවත්වා ගන යෑමට හැමවිට ම උත්සාහ කරනු දක්නට ලැබෙයි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස: රටකට අවශ්‍ය ප්‍රතිපත්ති සාකච්ඡාවලට සහ සංවර්ධනාත්මක සන්නිවේදනයට වඩා වැඩි ආවරණයක්, සාක්ෂි මත පදනම් නොවු හුදු සටන් පාඨ සහ හිස් අපහාසාත්මක කතාවලට ඉඩක් ලැබී ඇත.

ජාතික අපරාධයක්

දේශපාලනඥයින් ගේ ප්‍රකාශ මාධ්‍යට වැදගත්වන්නේ ඒවායෙහි ඇති වගවීම සහ වගකීමේ බැඳීම නිසා ය. යම් දේශපාලනඥයෙක් ප්‍රකාශයක් කළහොත් ඒ පිළිබද නැවත ප්‍රශ්න කිරීමට, පසුවිපරම් කිරීමට මාධ්‍යයට හැකිවිය යුතු ය. හිස් පොරොන්දු වගකීම් විරහිත ප්‍රකාශ ඔවුන් දේශපාලන භුමිකාවෙන් එළවා දැමීමට තරම් හේතුවේ. දේශපාලනඥයින්ගේ හිස් ප්‍රලාප සහ මුග්ධ කතාවලට වැඩි ඉඩක් දීමෙන් සිදුව අත්තේ ඔවුන් ද වඩවඩාත් ඒවාට යොමුවීමයි. අද පාර්ලිමේන්තුවේ වැඩි කාලයක් මෙවැනි හිස් වාග් හරබවලට (වරප්‍රසාදවලට මුවාවී) යොමුවී තිබෙන්නේ ඒවා මාධ්‍ය මගින් උලුප්පා දක්වන බැවිනි. මෙම ප්‍රකාශවල සත්‍ය අසත්‍යතා විමසීමකින් තොරව විකාශය කෙරේ. 

 

 

 

මෙවැනි දේශපාලනඥයින් මාධ්‍ය හමුවේ වීරයින් වනවා පමණක් නොව ඡන්ද දායකයන් ගේ තීරණවලට බල පෑම් එල්ල කරමින් නිවැරදි තීරණවලට බාධා පමුනුවයි. කිසිදු ජන පදනමක් හෝ ප්‍රතිපත්තියක් නැති අපත දේශපාලනඥයින්ට ගුවන් කාල වෙන් කිරීම ජාතික අපරාධයකි. මුල්‍යමය ලෙස සැලකුවත් වාණිජ නාලිකාවක විනාඩියක් යනු රුපියල් ලක්ෂයක් දෙකකට වඩා වැඩි වාණිජ වටිනා කමක්ඇති කාලයකි. අනෙක් පැත්තෙන් ඔවුන් ජන මනස ට කරන බල පෑම ද මිල කළ නොහැකි ය.

නරුමත්වය වර්ධනය වීම

ඩිජිටල් වේදිකා ගැටලුව මීටත් වඩා බරපතළ වේ. කෙටි, චිත්තවේගීය ආවේගාත්මක ලෙස ආරෝපිත අදහස් සමාජ මාධ්‍යවල වේගයෙන් පැතිර යන අතර, දේශපාලනඥයින්ගේ කතාවල අන්තර්ගතයට වඩා ඒවයේ දෘශ්‍යතාවට ප්‍රමුඛත්වය හිමිවේ. විශේෂයෙන් මැතිවරණ කාලවල දී මෙම ප්‍රවණතාව නිසා වැරදි තොරතුරු ශක්තිමත් කරන අතර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී වගවීම අඩු කරන බවට පර්යේෂකයින් අනතුරු අඟවා ඇත. මහජනතාවට ඇති බලපෑම සැලකිය යුතු ය. නොපැහැදිලි හෝ පරස්පර විරෝධී දේශපාලන අදහස්වලට නිරන්තරයෙන් නිරාවරණය වීම තුළින් සිදුවන්නේ නරුමත්වය වර්ධනය වීමයි. මාධ්‍ය කෙරෙහි විශ්වාසය අඩු කරයි, සහ පුරවැසියන්ගේ දැනුවත් තීරණ ගැනීමේ හැකියාව දුර්වල කරයි.

 

 

 

 මාධ්‍ය ආයතන දේශපාලනඥයින්ට වගවිය හැකි පිළිතුරු සඳහා බලපෑම් නොකරන විට, පොරොන්දු ඉටු කිරීම් නො පවතින අතර ප්‍රතිපත්ති සාකච්ඡා අවධානයෙන් ඉවතට යයි. මාධ්‍ය ආයතනවල දේශාපලන පක්ෂපාතිත්වය මෙන්ම නොපැසුණු මාධ්‍ය භාවිතාව ද මීට හේතුවක් වී තිබේ. කුමන හෝ වාචාල ප්‍රකාශනයක කොටසක් කපා ප්‍රවෘත්ති කාලය පුරවා ගැනීමට මාධ්‍ය අවබෝධයක් හෝ ඉගෙනුමක් අවශ්‍ය නොවේ. ඒවාට පුරුදු කරගත් ප්‍රෙක්ෂක කණ්ඩායම් සිටින බැවින් රේටින් ද වැඩිකරගැනීම අපහසුනොවේ.

මාධ්‍ය සංවිධානවල වගකීම

මෙම ප්‍රවණතාවට එරෙහිව කටයුතු කිරීම සඳහා, ශක්තිමත් කතෘ මණ්ඩල ප්‍රතිපත්ති, ස්වාධීන මාධ්‍ය හිමිකාරිත්වය සහ විමර්ශනාත්මක පුවත්පත් කලාව සඳහා වැඩි අවධානයක් යොමුකිරිම අත්‍යවශ්‍ය වේ. හිස් ප්‍රලාපවලින් සහ සංවේදී කතාවලින් පිරි මාධ්‍ය භාවිතයකින් බැහරවීම සහතික කිරීම සඳහා මෙරට මාධ්‍ය ද දේශපාලන ආවරණය සඳහා පැහැදිලි ප්‍රමිති අනුගමනය කළ යුතුව තිබේ. ඒ සඳහා මාධ්‍ය පර්‍යේශකයින්, බලපෑම් කණ්ඩායම් මෙන් ම ගුණාත්මක මාධ්‍ය භාවිතාවක් අපේකෂා කරන මාධ්‍ය සංවිධානවල ද වගකීමක් වේ. 

 

එසේ නොවුණ හොත් හිස් දේශපාලන ප්‍රකාශවලට මාධ්‍ය තුළ ලැබෙන තැන තවදුරටත් වර්ධනය වන අතර එමගින් මාධ්‍ය විශ්වසනීයත්වය සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කතිකාව යන දෙකම විනාශ විය හැකි ය. ඒ සඳහා පුළුල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සංස්කෘතියකින් සහ දේශපාලන ක්‍රියාකාරීන්, මාධ්‍ය ආයතන සහ මහජනතාව අතර බෙදාගත් වගකීම පිළිබඳ හැඟීමකින් කටයුතු කිරීම අවශ්‍ය වේ. එසේ නොවුණ හොත් අවසානයේ පුරවැසියන්ට ලබෙනු ඇත්තේ සත්‍යය වෙනුවට ඝෝෂා පමණි.

 

 

(සටහන - ටී.එම්.ජී. චන්ද්‍රසේකර)
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.


(Media Activist, Communication Specialist, Media Trainer, Guest Lecturer)

Former Director News , Director Training and Research at Sri Lanka Rupavahini Corporation

Former Specialist / strategic Communications at Information and Communication Technology Agency of Sri Lanka (ICTA)

Former Media consultant at Sri Lanka CERT

උපුටා ගැනීම - Tmg Chandrasekara ෆේස්බුක් පිටුවෙන්..