ශ්රී ලංකාවේ උග්ර වන දේශගුණික විපත් රටේ පූර්ව අනතුරු ඇඟවීමේ පද්ධතියේ ඇති තීරණාත්මක දුර්වලතාවයක් හෙළි කර ඇත: එනම්, නිවැරදි තත්ය කාලීන (real-time) කාලගුණ අනාවැකි සඳහා ගෝලීය වශයෙන් අත්යවශ්ය මෙවලමක් ලෙස සැලකෙන ක්රියාකාරී ඩොප්ලර් රේඩාර් පද්ධතියක් නොමැති වීමයි.
වසර ගණනාවකට පෙර පොරොන්දු වූ ජපාන ජාත්යන්තර සහයෝගිතා ආයතනය (JICA) මගින් අරමුදල් සපයන රේඩාර් පද්ධතිය ලැබෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරෙන්නේ 2027 වසරේදී පමණි. විනාශකාරී සුළි කුණාටු සහ ගංවතුර මාලාවකින් පසුව රජයේ වගවීම පිළිබඳ ප්රශ්න මේ හරහා මතු වී තිබේ.
ඩොප්ලර් රේඩාර් පද්ධතියක් මගින් වර්ෂාපතන මට්ටම් සහ සුළං චලනයන් හඳුනා ගන්නා අතර, එමඟින් කාලගුණ විද්යාඥයින්ට කුණාටු ඇතිවීම, එහි දිශාව සහ තීව්රතාවය ඉහළ නිරවද්යතාවයකින් නිරීක්ෂණය කිරීමට හැකියාව ලැබේ.
විශේෂයෙන්ම දරුණු කාලගුණික තත්ත්වයන්ගෙන් නිරන්තරයෙන් බැට කන දූපතක් සඳහා එවැනි තාක්ෂණයක් නොමැති වීම මාරාන්තික ප්රතිවිපාක ගෙන දී ඇත. මෑත කාලීන සුළි කුණාටු පද්ධතිවල බලපෑමට ලක් වූ ප්රජාවන් පවසන්නේ අනතුරු ඇඟවීම් ප්රමාද වී ලැබුණු බව හෝ සූදානම් වීමට තරම් ඒවා පැහැදිලි නොවූ බවයි.
ඩොප්ලර් පද්ධතියක් නොමැතිව කාලගුණ විද්යා දෙපාර්තමේන්තුවේ අනාවැකි පළ කිරීමේ ධාරිතාව සීමිත වීම හේතුවෙන්, දේශීය අනතුරු ඇඟවීම්වල නිරවද්යතාවය දැඩි ලෙස සීමා වී ඇති බව නිලධාරීහු පෞද්ගලිකව පිළිගනිති.
2017 දී එකඟ වූ JICA ප්රදානයක් හරහා ශ්රී ලංකාවට ඩොප්ලර් රේඩාර් දෙකක් ලැබීමට නියමිතව තිබුණි. පසුව එම සංඛ්යාව එකක් දක්වා අඩු කෙරිණි. එම තනි ඒකකය පවා වසංගතය, ආර්ථික බිඳවැටීම, ප්රසම්පාදන ක්රියාවලියේ අවහිරතා සහ පරිපාලනමය දුර්වලතා හේතුවෙන් නැවත නැවතත් ප්රමාද විය.
වසර ගණනාවක් අක්රියව පැවති ව්යාපෘතිය නැවත ආරම්භ කරමින්, 2024 ජුනි මාසයේදී Japan Radio සහ Hazama Ando සංස්ථාව සමඟ ගිවිසුම් අත්සන් කිරීමෙන් පසුව පුත්තලම කාලගුණ විද්යා මධ්යස්ථානයේ ඉදිකිරීම් ආරම්භ විය.
කාලගුණ විද්යා දෙපාර්තමේන්තුව ඩොප්ලර් තාක්ෂණය අනිසි ලෙස කළමනාකරණය කළ පළමු අවස්ථාව මෙය නොවේ. ලෝක කාලගුණ විද්යා සංවිධානය (WMO) සමඟ එක්ව සිදු කරන ලද මීට පෙර උත්සාහයක් විගණකවරුන් විසින් විස්තර කරනු ලැබුවේ වියදම් අධික "ව්යසනයක්" ලෙස ය.
2006-2007 කාලයේ ඩොප්ලර් පද්ධතියක් සඳහා වෙන් කරන ලද රුපියල් මිලියන 400 ක මුදල අපතේ ගිය බව ජාතික විගණන කාර්යාලය හෙළි කළේය. ශ්රී ලංකාවේ උපදෙස් මත ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ Enterprise Electronics Corporation වෙතින් මිලදී ගත් රේඩාර් යන්ත්රය දෙනියාය ගෝනගල කඳු මුදුනේ මීටර් 20 ක් උස කුළුණක් මත ස්ථාපනය කරන ලදී.
ස්ථාපනය කිරීමෙන් පසු සැපයුම්කරු WMO වෙත දැනුම් දුන්නේ ඊට අවශ්ය ඉලෙක්ට්රොනික සම්බන්ධතාවය ලබා දිය නොහැකි බවයි. වසර දහඅටකට පසුවත්, එම රේඩාර් යන්ත්රය කොහේ දැයි හෝ මිලදී ගැනීමට පෙර තාක්ෂණික ශක්යතාව තහවුරු නොකළේ මන්දැයි කිසිවෙකු නොදනී.
වත්මන් අර්බුදය මධ්යයේ, පසුගිය සුළි කුණාටුවේදී අනතුරු ඇඟවීම් අතපසු වීම සම්බන්ධයෙන් ඇති වූ මහජන විරෝධය හේතුවෙන් කාලගුණ විද්යා දෙපාර්තමේන්තුවේ අධ්යක්ෂ ජනරාල්වරයාට මාධ්ය වෙත අදහස් දැක්වීම තහනම් කර තිබුණි. මෙම තොරතුරු වසන් කිරීම හරහා පද්ධතිමය අසාර්ථකත්වයන් සහ අභ්යන්තර වගවීමේ හිඩැස් පිළිබඳ සැකය තවදුරටත් වර්ධනය වී තිබේ.
දැනට දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් සුලභ වී ඇති වේගවත් කුණාටු තීව්ර වීම් ග්රහණය කර ගැනීමට නොහැකි යල් පැන ගිය පද්ධති මත ශ්රී ලංකාවට දිගටම රඳා සිටීමට සිදුවනු ඇති බවට විද්යාඥයෝ අනතුරු අඟවති.
ගංවතුරෙන් විනාශ වූ නිවාස නැවත ගොඩනඟා ගැනීමට මිනිසුන් අරගල කරන අතරතුර, පිළිතුරු නොලැබුණු ප්රශ්නයක් ඉතිරිව පවතී: එනම් දශක දෙකකට ආසන්න කාලයක් තිස්සේ පොරොන්දු වූ තාක්ෂණය ශ්රී ලංකාව අවසානයේ ස්ථාපනය කිරීමට පෙර තවත් කොපමණ විපත් සිදු විය යුතුද?
මුල් පුවත :
Sri Lanka’s Weather Warnings Fail as Doppler Radar Delays Mount
