පසුගිය සති කිහිපය තුළ දකුණු සහ අග්නිදිග ආසියාවට බලපෑ දේශගුණික ව්යසන රැල්ලෙන් දරුණුතම ණය ප්රතිවිපාකවලට (credit consequences) මුහුණ දීමට සිදුව ඇත්තේ ශ්රී ලංකාවට බව මූඩීස් ඉන්වෙස්ටර්ස් සර්විස් (Moody’s Investors Service) විසින් දැඩි අනතුරු ඇඟවීමක් කර තිබේ.
නොවැම්බර් මැද භාගයේ සිට අසාමාන්ය ලෙස තීව්ර වූ මෝසම් වැසි සමඟ සුළි කුණාටු මාලාවක් කලාපයට බලපෑ බවත්, ඉන් පුළුල් ගංවතුර, නායයෑම් සහ සැලකිය යුතු ජීවිත හානි සිදුවූ බවත් ශ්රේණිගත කිරීමේ ආයතනය සිය දෙසැම්බර් 5 ප්රකාශයෙන් පෙන්වා දී ඇත.
මූඩීස් ආයතනයට අනුව, කලාපයේ බොහෝ රටවල් භෞතික දේශගුණික අවදානම්වලට එකසේ මුහුණ දුන්නද, සැලකිය යුතු ලෙස දුර්වල මූල්ය ආරක්ෂණ (fiscal buffers) හේතුවෙන් ශ්රී ලංකාව කැපී පෙනෙන අවදානමක පවතී.
දේශගුණික කම්පනවලට ඉහළ සංවේදීතාවයක් ඇති රටවල් අතරට ශ්රී ලංකාව, ඉන්දුනීසියාව, පිලිපීනය සහ වියට්නාමය ඇතුළත් කර ඇතත්, ශ්රී ලංකාවේ සීමිත රාජ්ය මූල්ය තත්ත්වය හේතුවෙන් ආර්ථික අලාභ අවශෝෂණය කර ගැනීමට හෝ අනුවර්තනය සඳහා ආයෝජනය කිරීමට ඇති ඉඩකඩ ඉතා අඩු බව ආයතනය අවධාරණය කරයි.
ඓතිහාසික ස්වෛරී ණය පැහැර හැරීමෙන් පසු ස්ථාවර වීමට උත්සාහ කරන අවස්ථාවක මෙම තත්ත්වය ණය බලපෑම තවත් තීව්ර කරයි.
දේශගුණික අවදානම් නිරාවරණයේ පරිමාණය රාජ්ය ආයතනවල ශක්තිය සමඟ ද මූඩීස් විසින් සම්බන්ධ කර ඇත. මෑත කාලීන ප්රතිසංස්කරණ මගින් ශ්රී ලංකාවේ ප්රතිපත්ති රාමුව යම් තරමකට වැඩිදියුණු වී ඇතත්, වියට්නාමය හා සමාන අගයක් වන '4' ක පාලන නිකුත් කරන්නාගේ පැතිකඩ ලකුණු (governance issuer profile score) මගින් පාලනය ආශ්රිත ණය පීඩනයන් සඳහා ඇති සැලකිය යුතු අවදානම පෙන්නුම් කරයි.
ඊට සාපේක්ෂව, ශක්තිමත් පාලනයක් සහ මූල්ය ධාරිතාවක් ඇති රටවල් මෙම ව්යසනයන්ගෙන් සීමිත ණය බලපෑමකට මුහුණ දෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.
ස්වභාවික විපත් රක්ෂණ (natural catastrophe insurance) නොමැතිකම ඇතුළු ගැඹුරු ව්යුහාත්මක දුර්වලතා කලාපය පුරා පවතින ගංවතුර තත්ත්වය මගින් අනාවරණය වන බව ද ඒජන්සිය සඳහන් කළේය. දේශගුණික සිදුවීම් නිතර සිදුවන විට සහ වඩාත් විනාශකාරී වන විට, ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සඳහා ආයෝජනය වැඩි නොකළහොත් රජයන්ට ඇති ණය ඇඟවුම් තීව්ර වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.
සංචාරක ව්යාපාරය සහ විදේශ ප්රේෂණ හේතුවෙන් ජංගම ගිණුම 2025 දක්වා අතිරික්තව පවතිනු ඇති බැවින්, ශ්රී ලංකාවේ සාර්ව ආර්ථික ස්ථාවරත්වය පුළුල් ලෙස අපේක්ෂා කළ පරිදි ඉදිරියට යමින් පවතින බව පසුගිය ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී මූඩීස් තක්සේරු කළේය.
කෙසේ වෙතත්, රටේ පටු බදු පදනම, බාහිර මූල්යකරණය මත යැපීම සහ අතිශයින් අඩු ණය දැරීමේ හැකියාව ප්රධාන අවදානම් ලෙස පැවති අතර, විශේෂයෙන් ගෝලීය මූල්ය තත්ත්වයන් දැඩි වුවහොත් මෙම අවදානම වැඩි වේ.
දිවයිනේ ණය පැතිකඩ වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා ජාත්යන්තර මූල්ය අරමුදලේ (IMF) සහාය ඇති වැඩසටහන යටතේ ප්රතිසංස්කරණ වේගය පවත්වා ගැනීම අත්යවශ්ය බව මූඩීස් පැවසීය. ප්රතිසංස්කරණ ආපසු හැරවීමක් හෝ බාහිර ආරක්ෂණ (external buffers) දුර්වල වීමක් සිදුවුවහොත් මෑතකදී ලබාගත් ජයග්රහණ ඉක්මනින් ආපසු හැරවිය හැකි බවට එය අනතුරු ඇඟවීය.
‘ඩිට්වා’ සුළි කුණාටුවෙන් පසුව, හදිසි මූල්ය අවශ්යතා සපුරාලීම සඳහා ශ්රී ලංකාව IMF හි 'ක්ෂණික මූල්ය පහසුකම' (Rapid Financing Instrument) යටතේ ඩොලර් මිලියන 200ක් පමණ ඉල්ලා ඇත.
දෙසැම්බර් 15 වන දින අවසන් කිරීමට නියමිතව තිබූ සහ ඩොලර් මිලියන 347ක වාරිකයක් මුදා හැරීමට නියමිතව තිබූ IMF විස්තීරණ අරමුදල් පහසුකමේ පස්වන සමාලෝචනය, ආපදාව හේතුවෙන් ඇති වූ නව මූල්ය පීඩනයන් නිසා 2026 මුල් භාගය දක්වා කල් දමා ඇත.
මුල් පුවත :
Moody’s Warns Sri Lanka Faces Region’s Worst Climate Credit Shock
