(සටහන - සිරිමලී ලියනගම)
Sirimali Liyanagama
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
ශ්‍රී ලංකාව අද වන විට කලාපීය සහ ගෝලීය බලවතුන්ගේ උපායමාර්ගික මර්මස්ථානයක් බවට පත්ව ඇත. බංකොලොත් වූ ආර්ථිකය හේතුවෙන් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල (IMF) වෙත යොමුවීමත්, චීන ණය සහන ලබා ගැනීමට ඇති අවශ්‍යතාවත්, ඉන්දු-පැසිෆික් කලාපයේ බලතුලනය පවත්වා ගැනීමේදී ඉන්දියාව සහ ඇමෙරිකාව ප්‍රමුඛ සන්ධානය ඉටු කරන භූමිකාවත් නිසා අපගේ ජාතික ස්වාධීනත්වය දැඩි පරීක්ෂාවකට ලක්ව ඇත.
භූ-දේශපාලන කඹ ඇදිල්ල:
චීන ණය, ඉන්දු-ජපන් ආරක්ෂක ව්‍යාපෘති සහ
උපායමාර්ගික ස්වාධීනත්වයේ දැවෙන ප්‍රශ්නය
කොළඹ වරායේ නැගෙනහිර ජැටිය (ECT) සම්බන්ධයෙන් 2019-2020 කාලයේ ඉන්දියාව සහ ජපානය කළ ආයෝජන උත්සාහය, ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ (JVP) මූලික කරගත් සේවක විරෝධතා හේතුවෙන් අසාර්ථක විය. නමුත් ඉන් පසු ඉන්දියාව, අදානි සමූහය හරහා කොළඹ බටහිර ජැටිය (WCT) ලබා ගැනීමෙන් සහ ජපානයේ ප්‍රධාන කොටස්කරුවා වූ කොළඹ ඩොක්යාඩ් සමාගමේ පාලන අයිතිය පවා ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 52.96කට හිමිකර ගැනීමෙන්, කලාපීය බලවතුන් ශ්‍රී ලංකාවේ ස්ථිර ලෙස ස්ථානගත වී ඇති බව සනාථ කරයි.
චීනය හම්බන්තොට දෙසටත්, ඉන්දියාව ත්‍රිකුණාමලය දෙසටත් තම මර්මස්ථාන කේන්ද්‍ර කරන පසුබිමක, ශ්‍රී ලංකාවට සිය උපාය මාර්ගික ස්වාධීනත්වය ආරක්ෂා කරගත හැකි හොඳම ක්‍රමය වන්නේ සමබර සහ තීක්ෂණ විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කිරීමයි.
ජපානයේ OSA වැඩසටහනේ භූ-දේශපාලන අර්ථය
2025 සැප්තැම්බර් 29 වන දින ටෝකියෝ නුවරදී ශ්‍රී ලංකාව සහ ජපානය අතර අත්සන් කරන ලද 'නිල ආරක්ෂක සහය' [Official Security Assistance (OSA)] ගිවිසුම මෙම භූ-දේශපාලන අරගලයේ නවතම සහ වැදගත්ම සන්ධිස්ථානයයි. රුපියල් බිලියනයක (යෙන් මිලියන 500) මෙම ව්‍යාපෘතිය යටතේ ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදාවට ලැබීමට නියමිත නවීන නියමුවන් රහිත ගුවන් යානා (UAVs), හුදෙක් ආධාරයක් නොව, ජපානයේ නව ජාතික ආරක්ෂක උපාය මාර්ගය මත පදනම් වූ දේශපාලන ක්‍රියාවලියකි.
ශ්‍රී ලංකාව සහ ජපානය අතර අත්සන් කරන ලද 'නිල ආරක්ෂක සහය' [Official Security Assistance (OSA)] ගිවිසුම
විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කරන්නේ,
*ඉන්දු-පැසිෆික් උපාය මාර්ගය (FOIP): ජපාන විදේශ අමාත්‍යාංශය නිකුත් කළ නිල නිවේදනවලට අනුව, මෙම OSA ව්‍යාපෘතිය අරමුණු කරන්නේ ඉන්දු-පැසිෆික් කලාපයේ සාමය සහ ස්ථාවරත්වය පවත්වා ගැනීම සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ආරක්ෂක සහ විකර්ෂණ හැකියාවන් වැඩි දියුණු කිරීමයි. මෙය, "නිදහස් හා විවෘත ඉන්දු-පැසිෆික්" (Free and Open Indo-Pacific - FOIP) සංකල්පය යටතේ ජපානය, ඇමෙරිකාව සහ QUAD සන්ධානය චීනයේ වර්ධනය වන බලපෑමට එරෙහිව කලාපීය ආරක්ෂක විධිවිධාන ශක්තිමත් කිරීමේ පැහැදිලි උත්සාහයකි.
*ODA සිට OSA දක්වා වෙනස: ජපානය මීට පෙර ශ්‍රී ලංකාවට ලබා දුන්නේ නිල සංවර්ධන ආධාර (ODA) වුවද, OSA වැඩසටහන ආරම්භ කිරීමෙන් පෙන්වා දෙන්නේ ජපාන විදේශ ආධාර ප්‍රතිපත්තියේ ආරක්ෂාව සහ ආර්ථික ආරක්ෂාව පිළිබඳ අවධාරණය ඉහළ ගොස් ඇති බවයි. මෙය ශ්‍රී ලංකාව ඇමෙරිකානු යුද යාන්ත්‍රණයේ ක්‍රියාකාරී සාමාජිකයකු වන ජපානය සමඟ නව ආරක්ෂක සහයෝගීතා අවධියකට පිවිසීමක් ලෙස සැලකිය හැකිය.
*නව රජයේ දිශානතිය: අනුර කුමාර දිසානායක ජනාධිපතිවරයාගේ නායකත්වයෙන් යුත් නව රජය, 2025 අප්‍රේල් මාසයේදී ඉන්දියාව සමඟ අවබෝධතා ගිවිසුම් හතකට අත්සන් කිරීමෙන් (එහි ආරක්ෂක ගිවිසුමක් ද ඇතුළත් විය) සහ ඉන්පසු ජපානය සමඟ මෙම OSA ගිවිසුමට අත්සන් කිරීමෙන්, ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන් බටහිර කණ්ඩායම සමඟ සමීප සබඳතාවක් ගොඩනඟා ගැනීමට පියවර ගනිමින් සිටින බව පැහැදිලිය.
ඉන්දීය විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ 'ගාසා හි තත්වය' සහ ශ්‍රී ලංකාවට ඇති බලපෑම
කලාපීය බලවේග අතර විරසකයන් ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වාධීනත්වයට අවස්ථාවක් සපයයි. විශේෂයෙන්ම, ඉන්දියාව සහ ඇමෙරිකාව අතර රුසියාව, චීනය සහ පාකිස්තානය සම්බන්ධයෙන් යම් මතභේද පවතින බව රහසක් නොවේ.
*මෝදිගේ 'යුදෙව්-පලස්තීන' සමතුලිතය: මෑතකදී ඉන්දීය අගමැති නරේන්ද්‍ර මෝදි ඇමෙරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ ගාසා සාම වැඩපිළිවෙල වහාම පිළිගැනීම, ඉන්දියාවේ සාම්ප්‍රදායික පලස්තීන හිතකාමී ප්‍රතිපත්තියෙන් වෙනස්වීමක් ලෙස විදේශීය විශ්ලේෂකයෝ සලකති. මෝදි සිය සහාය ඉංග්‍රීසි, අරාබි, හීබෲ ඇතුළු භාෂා හතකින් ප්‍රකාශ කිරීම, නවදිල්ලිය දැන් ඇමෙරිකාව සහ ඊශ්‍රායලය සමඟ ඇති ආරක්ෂක සහ තාක්ෂණික බැඳීම් ශක්තිමත් කරමින්, ගෝලීය රාමුව තුළ මැදිහත් වීමට ඇති කැමැත්ත පෙන්වයි.
*ශ්‍රී ලංකාවේ අවකාශය: මෙම තත්ත්වය ශ්‍රී ලංකාවට වැදගත් වන්නේ, ඉන්දියාව සහ ඇමෙරිකාව QUAD කණ්ඩායම තුළ සිටියත්, ඔවුන්ගේ උපායමාර්ගික අවශ්‍යතා සියල්ලේදී සම්පූර්ණයෙන්ම එකඟ නොවන බැවිනි. ඉන්දියාවේ මෙම 'බහු-පාර්ශ්වික සමතුලිතය' (Israel-Palestine-USA-Russia) හරහා ශ්‍රී ලංකාවට, ඉන්දීය සාගරයේ තමන්ගේ අවශ්‍යතා ඉස්මතු කරමින්, දෙපාර්ශ්වයම සමතුලිතව කළමනාකරණය කර ගැනීමට ඇති රාජ්‍යතාන්ත්‍රික අවකාශය පුළුල් වේ.
උපායමාර්ගික ස්වාධීනත්වයේ මාර්ගය
ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා රටකට මෙම ගෝලීය බල අරගලයෙන් මිදීමට ඇති එකම සාර්ථක මාර්ගය වන්නේ පූර්ණ ස්වාධීනත්වයක් නොව, උපායමාර්ගික ස්වාධීනත්වය (Strategic Autonomy) ය.
1. සමබරතාව සහ විනිවිදභාවය: චීන සහ ඉන්දීය-බටහිර කඳවුරු දෙකම අත්‍යවශ්‍ය හවුල්කරුවන් ලෙස සලකමින්, කිසිවෙකුට වරාය හෝ ආරක්ෂක කටයුතුවල ඒකාධිකාරයක් ලබා නොදී, සියලු ගිවිසුම් පාර්ලිමේන්තුවේ අධීක්ෂණයට යටත් කිරීම. (ඉන්දියාව සමඟ අත්සන් කළ ගිවිසුම් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් නොකිරීම වැනි කාරණා වහා නිවැරදි කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ).
2. ආර්ථික ස්වයංපෝෂිතභාවය: ණය සහ විදේශ ආධාර මත යැපීම අවම කරමින්, කඩිනම් ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ තුළින් මූල්‍යමය ස්වාධීනත්වය තහවුරු කර ගැනීම. (මෙය නොමැතිව කිසිදු උපායමාර්ගික ස්වාධීනත්වයක් පවත්වා ගත නොහැක.)
3. ජාතික අවශ්‍යතාවට මුල් තැන: ඕනෑම බලවතෙකුගේ මිත්‍රත්වයකට ප්‍රතිචාර දැක්විය යුත්තේ, එමගින් ශ්‍රී ලංකාවේ දිගුකාලීන ජාතික ආරක්ෂාව, ස්වෛරීත්වය සහ ආර්ථික දියුණුව තහවුරු කරන්නේ නම් පමණි.
මෙම අතිශය තීරණාත්මක භූ-දේශපාලන මොහොතේ, ශ්‍රී ලංකාව ජපානයෙන් OSA ලබා ගනිමින් සහ ඉන්දියාවට වරාය ව්‍යාපෘති ලබා දෙමින්, බටහිර සන්ධානය සමඟ සමීප වෙමින් සිටින බව පෙනේ. මෙම ගමන් මඟේදී චීනයේ ප්‍රතිචාරය සහ දේශීය වශයෙන් ඇතිවන බලපෑම් කළමනාකරණය කර ගැනීම නව රජයට ඇති දැවැන්ත අභියෝගය වනු ඇත.
මීළඟ කොටසින් -
චීන විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ දැඩි බව සහ එහි 'ණය උගුල් රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකත්වය' (Debt-Trap Diplomacy) පිළිබඳව නව ලෝකයේ උපායමාර්ගික විචාරය සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණයට එය බලපාන ආකාරය
පළමු කොටස :
ක්‍රිකට් පිටියෙන් ඇරඹෙන භූ-දේශපාලනය: ඉන්දියාවේ නව ජාතිකවාදය සහ ශ්‍රී ලංකාවේ අභියෝග